Trung Quốc – quốc gia có bề dày về văn hóa và lịch sử lâu đời ở Đông Á

 Cộng hòa nhân dân Trung Hoa hay còn gọi là Trung Quốc đại lục là một quốc gia trực thuộc khu vực Đông Á có lãnh thổ lên đến 9.597.000km² trải dài từ Tây sang Đông, từ Bắc đến Nam. Diện tích của Trung Quốc đứng vị trí thứ tư trên thế giới và đứng đầu về dân số trên toàn thế giới. Không chỉ vậy mà nhắc đến Trung Quốc người ta thường nghĩ tới nét văn hóa đặc sắc với bề dày lịch sử và  cảnh quan nơi đây say lòng người. Bắc Kinh chính là tỉnh Hà Bắc thủ đô của Trung Quốc.Từ xưa, vùng đất này từng là kinh đô của rất nhiều triều đại phong kiến Trung Hoa xa xưa. Địa hình tự nhiên của Trung Hoa rất đa dạng và phong phú, bao gồm : đồng bằng , châu thổ , cao nguyên và cả hoang mạc cùng hàng ngàn con sông lớn nhớ khác nhau. Trung Quốc có lợi thế với đường bờ biển dài 18.000 km về phía Đông và Đông Nam , cả hai  phía đều tiếp giáp với biển Đông Trung Hoa. Vịnh Triều Tiên , Hoàng Hải và Biển Đông.

Lịch sử Trung Quốc 

Lịch sử Trung Quốc khá phức tạp và có từ khoảng 5.000 năm trước đây và được chia thành 4 thời kỳ sau đây:

1.1 Thời cổ đại

Theo các di tích khảo cổ cho thấy từ thời kì đồ đá xa xưa đã có tồn tại những con người nguyên thủy sinh sống tại các lưu vực thuộc hai con sông Hoàng Hà và Trường Giang cho đến khi triều Hạ được hình thành. Sau đó, từ thế kỉ XVIII đến thế kỉ XII TCN là giai đoạn thời nhà Thương. Vào gai đoạn thế kỉ V TCN , nhà Chu đã đứng lên lật đổ nhà Thương, rồi đến lượt nhà Chu chính trị bất ổn, dẫn đến suy yếu dần khiến nhiều lãnh chúa nổi dậy giao tranh nhằm chiếm toàn quyền cai trị đất nước.

1.2 Thời đế chế

Vào năm 221 TCN , Tần Thủy Hoàng đã chinh phục và thống nhất tất cả các nước chư hầu và lên ngôi hoàng đến để cai trị đất nước , lập ra triều đại của nhà Tần. Trước sự hung bạo của nhà Tần mà nhà Hán đã đứng lên , nổi dậy lật đổ và đánh bại nhà tần vào năm 206 TCN.

Cho đến năm 220 , vì diễn biến tình hình phức tạp nên nhà Hán đã sụp đổ , điều này dẫn đến hình thành 3 nước tách biệt nhau chính là Ngô , Ngụy và Thục. Lịch sử gọi thời kỳ này là thời Tam Quốc.

Tiếp sau đó , nhà Tần đã thống nhất toàn bộ lãnh thổ. Và đỉnh điểm là năm 581 triều đại nhà Tùy thống nhất Trung Hoa. 37 năm sau, Nhà Đường đã thay thế nhà tùy và mở ra thời kì hoàng kim của Trung Hoa lần thứ hai trong lịch sử phong kiến.

Tiếp sau đó , nhà Đường lại bị sụp đổ, Trung Hoa lại rơi vào cảnh sự phân chia đất nước một lần nữa. Cho đến năm 960 , nhà Tống thống nhất bờ cõi. Năm 1277, nhà Tống bị người Nữ Chân và tiếp tục cai trị sau sự sụp đổ của triều đại nhà Đường và chứng kiến cảnh đất nước phân chia một lần nữa. Nhưng tiếp sau đó nhà Tống bị lật đổ bởi nhà Nguyên hay còn gọi là Đế quốc Mông Cổ, nhà Nguyên cai trị vào năm 1279.

Nhà Minh đã đánh bại quân Mông cổ vào năm 1368-1644 ,Trung Quốc tiếp tục cai trị bởi người Hán và cuối cùng chính là nhà Thanh ( 1644-1911) . Khi triều đại nhà Thanh  suy tàn và Trung Quốc đã trở thành miếng bánh ngọt bị các cường quốc ngoại bang phương Tây xâu xé như : Đức , Pháp , Nga , Nhật ,…

1.3 Cộng hòa và thế chiến II

Vào năm 1911, Tôn Trung Sơn thành lập Trung Hoa Dân Quốc rồi sụp đổ vào năm 1916 . Trung Quốc rơi vào tình trạng hỗn loạn , với nhiều phiến quân cai trị các vùng khác. Phong trào “Ngũ tứ vận động” được giấy lên bởi các sinh sinh viên Bắc Kinh đã khai sinh ra Quốc Dân Đảng và Đảng Cộng Sản Trung Hoa. Bước qua năm 1928 , hai đảng này đã xảy ra mẫu thuẫn và chiến tranh , gây ra tình trạnh náo loạn và bát ổn.

Năm 1931 , Nhật Bản cai trị Trung Quóc với chế độ Mãn Châu cực lỳ tàn bạo đặc biệt cuộc thảm sát Nam Kinh năm 1937. Tại Trùng Khánh , Quốc Dân Đảng thỏa thuận với Đảng Cộng Sản Trung Quốc để cùng nhau chống lại Nhật Bản. Đến năm 1945 , sau khi đánh bại Nhật, nội chiến lại tiếp tục xảy ra kéo dài gần 4 năm, kết quả là Quốc Dân Đảng bị đánh bại và phải chạy trốn sang Đài Loan.

1.4 Thời kỳ cộng sản

Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa – nhà nước quá độ chủ nghĩa xã hội thành lập vào ngày 01 tháng 10 năm 1949 và Chủ tịch nước là Mao Trạch Đông. Dưới thời Mao Trạch Đông, chủ quyền Trung Quốc được thống nhất trên mọi phương diện. Nhưng do sai lầm trong quản lý của Đảng Cộng Sản Trung Quốc như: Cuộc Đại nhảy vọt, Cách mạng Văn hóa và Trăm hoa đua nở thậm chí đóng cửa không thông thương, giao lưu với thế giới … đã gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế của nước này, đồng thời phá hoại nghiêm trọng một số di sản văn hóa Trung Hoa ….

Nhờ khởi xướng chính sách mở cửa năm 1978, Trung Quốc từ một nước nông nghiệp lạc hậu chuyển biến thành một một nước có nền kinh tế lớn thứ hai thế giới hiện nay chỉ sau Mỹ.

Riêng Hồng Kông và Ma Cao – hai bán đảo được  được Bồ Đào Nha, Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland giao lại chủ quyền cho Trung quốc vào năm 1997 và 1999, và hai thành phố này trở thành 2 đặc khu kinh tế của Trung hoa. Về Đài Loan , sau chiến tranh Trung-Nhật lần thứ nhất năm 1895, Trung quốc đã nhường hòn đảo này cho Nhật Bản. Và sau năm 1945, chiến tranh Nhật – Trung kết thúc trên danh nghĩa Đài Loan thuộc chủ quyền của Trung quốc, song đến nay, vấn đề vẫn còn tranh cãi .

➥ Lịch sử Trung Quốc thời phong kiến 

2. Các lãnh đạo của Trung quốc

Đông: Từ 1949 đến 1976, với lãnh đạo trung tâm là Mao Trạch Đông

Đặng Tiểu Bình: Từ 1976-1992 ông Đặng Tiểu Bình là lãnh đạo “hạt nhân” và thế hệ này đã  đưa Trung Quốc thành đất nước phát triển nhanh nhất châu Á trong vòng hơn hai thập kỷ.

Giang Trạch Dân: Từ năm 1992 đến năm 2003, với lãnh đạo nòng cốt là ông Giang Trạch Dân.

Hồ Cẩm Đào: Từ năm 2003 đến năm 2012, ông Hồ Cẩm Đào là người đứng đầu.

Tập Cận Bình: Từ năm 2012 đến năm 2022, lãnh đạo hạt nhân là ông Tập Cận Bình.

3. Tranh chấp về chủ quyền biển Đông của Trung Quốc 

Biển Đông có vị trí chiến lược quan trọng nằm giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, có ý nghĩa trên nhiều lĩnh vực của nhiều quốc gia: Việt Nam, Nhật Bản, Philipin và trong đó có cả Trung quốc. Và vấn đề tranh chấp chủ quyền trên biển Đông của các nước trong khu vực này đã bắt đầu diễn sau từ sau chiến tranh thế giới lần thứ II.

Hiện nay, Trung quốc vẫn từ bỏ tham vọng “bá chủ thế giới” và liên tiếp có những các động thái để từng bước chiếm lĩnh chủ quyền các đảo và khu vực Biển Đông, và tiến xa hơn là dùng biển Đông làm bàn đạp, lấn chiếm cả các lãnh thổ trong khu vực Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.

4. Con người Trung quốc

Theo thống kê Dân số Trung hoa tính đến năm 2018 có khoảng 1,4 tỉ người và có khoảng 56 dân tộc sinh sống trên đất nước này trong đó đông nhất là người Hán chiếm 90% số dân của nước này. Có lẻ chính lý do này Trung quốc nổi tiếng với những tai tiếng vấn nạn hàng giả: Dược phẩm giả, thực phẩm giả trong đó có cả sữa bột cho trẻ em,  giả hàng hiệu (điện tử, túi xách, quần áo, mỹ phẩm…) …khiến người dân các nước thế giới nhập khẩu sản phẩm của Trung đầy e ngại

5. Ngôn ngữ phổ biến là tiếng Hán

Trung Quốc có đến 292 ngôn ngữ phổ biến nhất là chữ Hán (ngữ hệ Hán-Tạng, Ngô, Việt, Mân, Tương, Cám  và Khách Gia). Ngoài ra còn có ngôn ngữ thuộc nhánh Tạng-Miến (Tạng, Khương, Lô Lô), ngữ hệ Tai-Kadai (tiếng Tráng, H’Mông-Miền và Nam Á), ngữ hệ Altai (tiếng Mông Cổ), ngữ hệ Turk (tiếng Duy Ngô Nhĩ), Tiếng Triều Tiên và tiếng Sarikoli …..

6. Tín ngưỡng tôn giáo đa dạng

Phật Giáo Đại Thừa giữ vai trò chính ngoài ra còn tồn tại những tôn giáo khác như Lão giáo, Phật giáo, Cơ Đốc giáo, Nho giáo, Hồi giáo….Do ảnh hưởng của Khổng Giáo, Phật Giáo và Đạo Giáo nên đa số người dân Trung Hoa vẫn còn giữ phong tục thời cúng tổ tiên cũng như văn hóa của Trung quốc truyền thống ít bị ảnh hưởng của các nền văn hóa Phương Tây và được bảo tồn và gìn giữ đến ngày nay.

7. Nét văn hóa đặc trưng

7.1 Văn hóa ứng xử 

Trong giao tiếp của người Trung quốc sử dụng cách bắt tay và người có chức quyền cao nhất được đón tiếp trước và do vẫn còn ảnh hưởng tư tưởng trọng nam khinh nữ trước nên người phụ nữ không được chào hỏi trước. Người Trung quốc khi được giới thiệu làm quen cũng có thể hỏi sâu vấn đề riêng tư của bạn và bạn phải trả lời những câu hỏi đó và không được lãng tránh.

Việc đàm phán với người Trung quốc về công việc làm ăn thường kéo dài và phức tạp, nếu không thống nhất bạn cũng phải thể hiện thái độ lịch sự và vui vẻ. Con số 4 kiêng kỵ với người Hoa vì liên quan đến cái chết, kể cả việc cắm đũa vào bát cơm khi đang ăn hay tặng đồng hồ cho họ. Trong bữa tiệc, người Trung quốc khá rụt rè, e ngại nên chủ nhà phải chủ động liên tục mời mọc để họ thoải mái hơn. Đồng thời người dân đất nước này ngại chỉ trích người khác ngay trước mặt mà học làm điều đó một cách gián tiếp.

7.2 Trang phục truyền thống 

Trang phục đặc trưng và truyền thống của người Trung quốc là xường sám (xườn xám) hay còn gọi là áo dài Trung quốc, dùng cho cả nam và nữ. Nguồn gốc chiếc áo này có từ thời Mãn Thanh là kiểu áo được may với phần cổ cao tròn, ống tay hẹp, bốn mặt đều có xẻ tà và khuy chặn, thắt đai lưng, bề mặt chất liệu dùng nhiều loại da thuộc.

Theo thời gian, cùng với sự giao thoa với các nền văn hóa khác du nhập vào Trung quốc thiết kế của chiếc xường sám có thiết kế thay đổi một chút từ cổ áo, ống tay, kể cả chất liệu may áo cũng đa dạng hơn. Đến khoảng đầu giữa thế kỷ 20, đánh dấu sự thay đổi ngoạn mục của chiếc áo này là thiết kế ôm sát thân, hai bên vạt áo xẻ,….nhằm tôn vinh vẻ đẹp, đường cong thon thả của người phụ nữ Á Đông… và được thay thế cho nhiều y phục khác của người dân.

7.3 Âm nhạc, kiến trúc đất nước Trung Hoa

Trung Quốc có nền âm nhạc dân tộc độc đáo, họ cũng chế tác ra nhiều loại nhạc cụ được sử dụng phổ biến khu vực Đông Á và Đông Nam Á như: Sáo trúc, đàn tranh, đàn nhị, đàn tam thập lục, … Kinh kịch cổ truyền là loại hình nghệ thuật đặc biệt tổng hợp cả nghệ thuật hát, múa, biểu diễn, sân khấu ….Và thư pháp Trung quốc được nhiều người yêu thích hơn cả với những tác phẩm thư pháp nổi tiếng được giới nghệ sỹ đánh giá cao.

Song song đó, kiến trúc và nghệ thuật sân vườn của Trung quốc cũng có tên tuổi với quá trình hình thành và phát triển bảo tồn lâu đời. Về khoa học kỹ thuật, Trung quốc nổi tiếng với một số thành tựu được phát minh như: La bàn, bàn tính, thuốc súng, bánh lái, sơn mài, sành sứ kỹ thuật làm giấy và kỹ thuật in ấn, tiền giấy…. Lĩnh vực học Trung Quốc về y học cổ truyền được công nhận là những liệu pháp trị liệu… Nói đến lĩnh vực này, chắc hẳn trong chúng ta nhớ đến vụ dược phẩm giả của Trung Quốc phát hiện năm 2011 và hậu quả là người dân trong nước phải gánh chịu những tổn thất này rất lớn.

7.4 Văn hóa ẩm thực

Mỗi món ăn thể hiện đầy đủ hình thức, hương vị lẫn chất lượng của nó. Ngoài việc bày biện cho món ăn được đẹp mắt và hấp dẫn thì mùi vị cũng như chất lượng của món ăn cũng được đề cao và kết hợp thêm một số vị thuốc bắc nhằm thể hiện được sự đủ đầy về mặt dinh dưỡng.

Mỗi vùng miền của Trung quốc tuy có khác nhau nhưng đều có hương vị đặc trưng riêng tạo cho nền ẩm thực của người hoa sự phong phú và giàu bản sắc thể hiện qua 8 trường phái lớn: Quảng Đông, Sơn Đông, Phúc Kiến, Tứ Xuyên, Hồ Nam, Chiết Giang, Giang Tô và An Huy. Trong đó các món ăn Tứ Xuyên được phổ biến rộng rãi cả trong và ngoài nước nhờ có truyền thống lâu đời cùng với hương vị độc đáo.

Và người ta ẩm thực tại mỗi vùng miền này đẹp như những nam thanh, nữ tú. Bánh bao (màn thầu) là món yêu thích của người Trung quốc, tiếp đến là mì sợi và sủi cảo… dùng để ăn hàng ngày thay thế cho cơm hay cháo là món ăn sáng phổ biến ở quốc gia này.

7.5 Trà xanh là thức uống không thể thiếu

Thức uống phổ biến có từ ngàn xưa là trà, đồ uống không thể thiếu trong mỗi bữa ăn của người Trung Quốc. Ở mỗi vùng miền có phong cách thưởng trà khác nhau về cách pha, cách uống……. Đơn cử ở Thượng Hải uống trà xanh, vùng Bắc Kinh thích uống trà hoa nhài Người Bắc Kinh thích uống trà hoa nhài và khách mời trà đứng dậy, đỡ chén trà, nói lời cảm ơn rồi mới uống; người Thượng Hải lại thích uống trà xanh; người Quảng Đông thể hiện lời cảm ơn đối với gia chủ bằng cách  khum bàn tay lại, gõ lên 3 lần

➥ Tìm hiểu thêm về văn hóa Trung Hoa 

Tiếng Trung Dương Châu vừa cùng các bạn tìm hiểu những nét văn hóa tiêu biểu của Trung Quốc rồi nha. Là một người học tiếng Trung thì chắc hẳn chúng ta không thể bỏ lỡ cơ hội tìm hiểu văn hóa Trung Quốc và lịch sử Trung Quốc phải không nhỉ?