[Thành ngữ tiếng Trung] Dục tốc bất đạt

Dục tốc bất đạt

1. Dục tốc bất đạt là gì?

– Dục (欲 yù) : trong từ 欲望 (yùwàng) có nghĩa là ham muốn, dục vọng.

– Tốc (速 sù): 速 sù trong từ 迅速 (xùnsù) có nghĩa là tốc độ nhanh,nhanh chóng.

– 则 (zé 则): tạm dịch là thì, mà

– Bất (不 bù): nghĩa là không.

– Đạt (达 dá): 达 dá trong từ 达到 (dádào) có nghĩa là đạt đến, đạt được.

Như vậy, cả câu dục tốc bất đạt (欲速则不达 yù sù zé bù dá) được hiểu là muốn nhanh thì việc sẽ không đạt, hay có thể hiểu là nóng vội thì sẽ không thành công. Câu thành ngữ này chính là muốn khuyên con người làm việc gì cũng không được hấp tấp, nóng vội chỉ nhanh nhanh muốn có thành quả, nhưng sau cùng thì kết quả đạt được sẽ càng không như ý muốn ban đầu của mình.

Dục tốc bất đạt

2. Nguồn gốc câu thành ngữ

2.1 Cầu trọng, không cầu nhanh chóng 

• Thời Xuân Thu Chiến Quốc từng có một vị quan viên tên Tử Hạ, anh ta rất mơ hồ về tương lai cũng như trong công việc hiện tại của mình, bèn đến gặp thầy mình là Khổng Tử hy vọng được ông giúp đỡ. Tử Hạ hỏi thầy: “Thưa thầy! Làm sao để trị an tốt một địa phương ạ?”

Khổng Tử nghe xong liền nói với anh ta: “Nếu con đã chọn con đường làm quan thì phải biết chữ nhẫn, phải biết nhìn xa trông rộng, vững bước cầu tiến. Tuyệt đối không được vì cái lợi trước mắt, nếu không cuối cùng chỉ có thể dục tốc mà bất đạt. Thậm chí mọi nỗ lực con bỏ ra từ trước đến giờ đều có thể đổ sông đổ biển”.

Câu nói của Khổng Tử chính là muốn khuyên chúng ta khi làm việc gì đó thì phải làm từng bước từng bước, làm đến đâu chắc đến đấy, theo tuần tự mà làm, không được nôn nóng, ham lợi ích nhỏ trước mắt thì ngược lại không thể đạt được mục đích lớn.

Có thể nói, khiếm khuyết chung của con người hiện đại ngày nay chính là quá vội vã, nôn nóng, sốt ruột. Chúng ta luôn chạy đua với thời gian, phàm là việc gì cũng muốn nhanh nhanh chóng chóng hoàn thành, như thể chậm một giây sẽ thua cả đời. Ví dụ: đến ăn cũng phải nhanh nếu không đi làm sẽ bị muộn, hẹn gặp người ta cũng phải nhanh để còn dành thời gian tăng ca, hay ngay cả việc đi chơi cũng phải vội vã, kết quả nhận được chỉ là cưỡi ngựa xem hoa. Kỳ thực, khi chúng ta sống truy cầu sự  nhanh chóng, mau lẹ đồng nghĩa với việc chúng ta đã đánh mất đi rất nhiều quá trình tốt đẹp. Khi chúng ta sống trong vội vã, bận rộn thì những gì tươi đẹp nhất của cuộc sống cũng dần dần ly khai khỏi chúng ta.

• Đời nhà Minh, có một vị quan Thái thú tên là Triệu Dự, ông là một người vô cùng thận trọng. Mỗi lần có người đến kiện tụng, Triệu Dự đều tra rõ sự tình, nếu cảm thấy không phải việc khẩn cấp thì ông đều nói với họ trở về nhà, ngày mai lại.

Người dân không hiểu được ngụ ý của ông nên đều chê cười ông. Lâu dần, có một câu ngạn ngữ còn được lưu truyền trong dân gian: “Thái thú Tùng Giang, ngày mai lại đến”. Kỳ thực, họ không biết được rằng những người đến kiện tụng đa phần đều chỉ vì tức giận nhất thời, sau một đêm họ có thể nguôi giận, thậm chí là hối hận và không còn muốn kiện tụng nhau nữa. Rất nhiều mâu thuẫn cũng nhờ vậy mà được giải quyết trong êm đềm.

Câu nói “ngày mai lại đến” là để cho mọi người, cũng là để cho chính mình có thêm thời gian cân nhắc, suy nghĩ lại. Khi chưa hiểu rõ tình hình thì không nên ra quyết định vội vàng, hành động bừa bãi. Như vậy, vừa có thể giúp người ta nhận ra lỗi và tự sửa sai, lại vừa tránh cho mình mắc phải sai lầm. Người có thể thận trọng từ lúc bắt đầu cho đến khi kết thúc công việc thì không bao giờ phải lo thất bại.

Trong thế gian này hầu như không có việc gì nôn nóng, vội vã nào mà không xảy ra sai lầm nào hết cả. Đứng trước mọi việc chỉ cần tĩnh tâm một chút, xem xét kỹ lưỡng tỉ mỉ, cẩn trọng rồi tìm cách hành động hợp thời thì mới có thể đạt được thành công.

2.2 Cân nhắc kỹ càng, bởi việc càng lớn càng nhiều tai nạn

Trong lịch sử có rất nhiều tấm gương luôn cân nhắc kỹ lưỡng, suy nghĩ sâu xa, chậm rãi và cuối cùng giành được chiến thắng. Thời Tam Quốc Lưu Bị và Gia Cát Lượng là một ví dụ.

Khi Gia Cát Lượng còn đang cày cấy ở Nam Dương, không bởi vì lòng đầy hoài bão mà khi Lưu Bị tới mời đã vội vàng bước lên vũ đài Tam quốc ngay. Còn Lưu Bị tuy một lòng mưu cầu đại nghiệp, khi đó thời gian quý như vàng nhưng cũng không vì đến bái kiến Gia Cát Lượng bị từ chốt một lần mà từ bỏ.

Gia Cát Lượng và Lưu Bị đều biết rõ đạo lý của “dục tốc bất đạt”, đứng trước việc lớn không thể nóng vội. Ba lần đến bái kiến không chỉ thử thách lòng kiên nhẫn của Lưu Bị mà còn hiển lộ ra tầm nhìn xa trông rộng của Gia Cát Lượng. Cả hai đều hiểu rằng, người không thể kiên nhẫn đồng nghĩa với không thể coi trọng nhân tài, như vậy thì sẽ khó mà đi xa được, càng khó có thể dựng lên cơ nghiệp vương triều Thục Hán.

2.3 Chậm lại là một loại trí tuệ, giả lấy tĩnh chế động

Xã hội hiện nay với nhịp sống bận rộn và nhanh chóng, ai nấy đều tất bật vội vã lao vào công việc mà thường quên mất lý do xuất phát lúc ban đầu. Có người luôn nóng vội, ham cái lợi trước mắt mà cuối cùng trở thành “dục tốc bất đạt”, “ham lợi nhỏ mà việc lớn không thành”,cuối cùng cũng chẳng làm nên việc gì cả. Chi bằng hãy bắt đầu bằng cách bước từng bước chầm chậm mà vững chắc. Ổn định để suy nghĩ bước tiếp theo, chậm rãi để đạt thành công, đó mới là phương thức đúng đắn của cuộc sống. Một người chỉ khi không có nóng vội thì tâm trí mới yên định, khi tích lũy đủ rồi thì tự khắc thành công sẽ đến.

Cuộc sống hiện đại rối loạn, phức tạp. Mỗi ngày đều có đủ mọi sự việc chen chân kéo đến, có vô số chuyện bên ngoài khiến chúng ta bị nhiễu loạn tâm trí. Nhưng chỉ cần tĩnh tâm lắng lòng lại giống như người xưa thì có lẽ sự sự đều sẽ tốt đẹp.

3. Thành ngữ tương tự

• Bạt miêu trợ trưởng (拔苗助长 Bá miáo zhù zhǎng): nghĩa là nóng vội, đốt cháy giai đoạn dẫn đến thất bại.
• Cấp công cận lợi (急功近利 (Jí gōng jìn lì): nghĩa là chỉ vì cái lợi ích trước mắt.
• Vật cực tất phản (物极必反 Wù jí bì fǎn): tương tự như già néo đứt dây, tức nước vỡ bờ.
• Uốn cong thành thẳng (矫枉过正 Jiǎo wǎng guò zhèng): nghĩa là uốn cong thành thẳng, uốn nắn quá tay.

Xem ngay KHÓA HỌC TIẾNG TRUNG CƠ BẢN VÀ NÂNG CAO để nhận được nhiều ưu đãi hấp dẫn.

Trung tâm Tiếng Trung Dương Châu – Trung tâm lớn nhất Hà Nội.

Để được tư vấn về các sách học tiếng Trung và các khóa học tiếng Trung.

Liên hệ ngay Tiếng Trung Dương Châu:

Cơ sở 1: số 10, ngõ 156 phố Hồng Mai, Bạch Mai, Hà Nội.

Hotline: 09 4400 4400

Cơ sở 2: Số 22 – Ngõ 38 Trần Quý Kiên – Cầu Giấy – Hà Nội

Hotline: 09 8595 8595.