Tết Nguyên Đán của Việt Nam và Trung Quốc có gì tương đồng và khác biệt?

Tết Nguyên Đán, với mỗi người dân Việt Nam hay Trung Quốc, là dịp để mọi người có thể quây quần, đoàn tụ, chung vui bên gia đình. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, cùng với sự giao thoa của nền văn hóa hai nước mà văn hóa, phong tục ăn Tết ở Việt Nam và Trung Quốc cũng có nhiều điểm khác biệt.

Trước thời khắc Tết Nguyên Đán sắp đến, hãy cùng tiengtrung.com điểm lại sự giống nhau và khác biệt trong văn hóa đón Tết Nguyên Đán của hai nước!

Sự tương đồng giữa Tết Nguyên đán của Việt Nam và Trung Quốc

Tết Nguyên Đán của người Việt Nam cũng giống như Tết của người Trung Quốc là đều được tổ chức theo âm lịch. Điểm giống nhau đầu tiên phải kể khi nhắc đến Tết ở cả hai quốc gia là phong tục trong những ngày Tết. Các gia đình quây quần bên nhau, đoàn tụ đón năm mới sau một năm làm việc vất vả, cùng thăm hỏi người thân, mừng tuổi và thờ cúng tổ tiên. Dịp Tết đến xuân về người lớn sẽ tặng cho trẻ con những bao lì xì màu đỏ tươi để cầu chúc cho một năm mới may mắn, thành công và nhiều điều tốt đẹp.

Ở Việt Nam và Trung Quốc, nhắc đến Tết là người ta sẽ nhớ đến màu đỏ – màu sắc chủ đạo của Tết Nguyên Đán, màu đỏ được coi như tượng trưng cho những điều may mắn. Ngày Tết xưa và nay, người ta vẫn còn giữ phong tục treo câu đối đỏ trước cửa để cầu chúc cho những điều tốt đẹp trong năm mới.

Phong tục đón năm mới của người Việt Nam và người Trung Quốc cũng có những điểm tương đồng khá thú vị. Dịp Tết, mọi người đều dành tiền mua quà tặng tết, đồ trang trí, quần áo và thực phẩm. Các thành viên trong gia đình cùng nhau lau dọn nhà cửa sạch sẽ để quét đi những điều không may và chào đón các may mắn sắp tới. Ở cửa sổ hay cửa ra vào đều được dán giấy đỏ và câu đối với những từ như Phúc – Lộc – Thọ.

Bữa cơm tất niên cuối năm, khoảnh khắc đêm Giao Thừa và phong tục sáng Mùng 1 cũng là điểm giống nhau. Đặc biệt ở cả hai quốc gia, bữa cơm tất niên trở thành đại tiệc của gia đình với rất nhiều món ăn, vì đây là thời gian cuối cùng của năm để các thanh viên quây quần bên nhau, cùng nhau chia sẻ những câu chuyện của năm vừa rồi và vui vẻ để đón một năm mới an lành. Sau đó, cả gia đình sẽ đón chờ xem pháo hoa vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới.

Sự khác biệt giữa tết Việt Nam và Trung Quốc

Tết Nguyên Đán ở Việt Nam và Trung Quốc cũng có những nét khác biệt rất riêng bởi mỗi quốc gia đều có những đặc trưng văn hóa nhất định của mình.

Về tên gọi, thời gian ăn Tết

Tết Nguyên Đán là tên gọi ngày Tết ở Việt Nam còn Tết Xuân Tiết mới là tên ngày Tết của Trung Quốc. Tuy cùng dùng chung lịch âm (bộ lịch dựa theo chu kỳ tuần trăng) nhưng hai quốc gia này có sự khác biệt rõ rệt về thời gian ăn Tết.

Nước Việt Nam ta sẽ bắt đầu vui Tết từ ngày tiễn ông Công, ông Táo về chầu trời (tức ngày 23 tháng Chạp) đến ngày mùng 7 tháng Giêng (trong khoảng 15 ngày). Còn với người Trung Quốc thì họ lại có cái Tết kéo dài trong khoảng 40 ngày từ mùng 8 tháng Chạp đến 15 tháng Giêng.

Về nguồn gốc

Truyền thuyết Trung Hoa xưa kể rằng, từ thuở con người chưa biết đến Tết là gì, mỗi dịp đầu năm mới họ đều bị con Niên thú quái vật tấn công, ra sức quấy phá; yêu quái phá hoại hoa cỏ mùa màng, bắt và ăn thịt nhiều loại gia súc thậm chí là cả những đứa trẻ con trong làng… Để chúng bớt phá hoại, quậy phá người dân trong làng thường để đồ ăn trước cổng nhà để hi vọng quái vật và yêu quái được ăn no nê sẽ bớt hoành hoành.

Nhưng điều đó không hề có tác dụng gì… Cho đến một ngày, khi người dân trong làng chứng kiến con Niên thú đó sợ hãi và chạy trốn trước đứa trẻ mặc đồ đỏ.

Từ đó họ hiểu ra rằng, màu đỏ chính là màu con quái vật hung dữ này khiếp sợ. Kể từ đó, trong ngày đầu năm mới những thứ màu đỏ như lồng đèn đỏ, giấy pháo đỏ, dán giấy đỏ và mặc đồ đỏ… đều được họ lựa chọn để trang trí.

Tết Nguyên Đán của dân tộc Việt thì có phần chân thực và giản dị hơn. Tết Nguyên Đán là dịp để mọi người ăn mừng cho mùa thu hoạch trước và chào đón mùa cây trồng mới bội thu. Bắt nguồn từ việc “sự vui mừng hạnh phúc khi một mùa lúa bội thu được thu hoạch sau một năm vất vả gieo trồng và mừng mùa vụ mới”. Tết là dịp để mọi người nghỉ ngơi, cùng trở về nhà đoàn tụ gia đình, người thân và dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp nhất cho năm mới vạn sự như ý.

Về phong tục trong ngày Tết

Người Việt Nam ta có rất nhiều phong tục mang đậm nét văn hóa đặc sắc và rất riêng như: tiễn ông Công ông Táo về chầu Trời (23 tháng Chạp). Sau đó là những ngày gói bánh tét ở miền Nam và bánh chưng ở miền Bắc, ra mộ thắp hương cho gia tiên, chuẩn bị mâm ngũ quả, thắp hương trên bàn thờ tổ tiên, xông đất, hái lộc, xin chữ đầu năm…

Việc đi lễ chùa đầu năm được coi là một trong những nét đẹp văn hóa tâm linh của người Việt. Vào những ngày đầu năm mới, mọi người thường đi chùa hoặc đền để cầu mong cho một năm mới hạnh phúc, may mắn đồng thời điều đó còn thể hiện tấm lòng thành kính của bản thân với Đức Phật, Tổ tiên.

Ở Trung Quốc, họ có phong tục treo hoặc dán chữ “phúc” “副” ngược có nghĩa là “phúc đáo” “副倒” trước các khu vực của cửa nhà. Bởi trong phát âm tiếng Trung “Phúc đáo” mang nghĩa là “Phúc đến” “ 副到” để cầu chúc năm mới nhiều tài lộc và hạnh phúc. Đồng thời người Trung Quốc còn tổ chức múa lân, múa sư tử, đốt pháo tạo nên bầu không khí náo nhiệt, rộn ràng.

Cũng tương tự như Việt Nam, trước khi đón Tết những gia đình người Hoa đều lau dọn mọi ngóc ngách trong nhà cửa, điều đó đồng nghĩa xua đuổi mọi điều cũ kỹ, xui xẻo để sẵn sàng cho sự khởi đầu trong năm mới may mắn và tốt lành.

Về phong tục chơi cây cảnh ngày Tết

Mỗi mùa xuân sang cả người Việt và người Trung đều sẽ mua cây cảnh để trưng chơi ngày Tết. Với người Việt trong nhà của người Việt sẽ trưng cây quất, đào, hoa mai mang ý nghĩa tượng trưng cho sự thịnh vượng, may mắn và an yên. Còn người Trung Quốc lại thích trưng hoa mơ, tủy tiên, cây cà tím vì theo quan niệm cho rằng những cây đó xua đuổi xui xẻo và những điều không may mắn.

Về văn hóa ẩm thực trong ngày Tết

Việt Nam nổi bật với những món “nhìn là thấy Tết” như: bánh Chưng, bánh Tét, mứt, củ hành, giò lụa…  Đây đều là những ăn quen thuộc trong ngày Tết của người Việt Nam. Bên cạnh đó, nếu xét trên lãnh thổ đất Việt ta thì cũng có sự khác nhau giữa từng vùng miền như: thịt kho hột vịt, canh khổ qua, của người miền Nam thịt đông, canh măng khô luôn, nem rán có trong thực đơn món ăn ngày Tết người miền Bắc.

Đất nước Trung Quốc vốn nổi tiếng với một nền ẩm thực đồ sộ nên thực đơn ngày Tết của người Hoa cũng hoành tráng không kém, kể như: há cảo, bánh khoai môn, gà Kung Pao, vịt quay Bắc Kinh, trà trứng,…

Với người Việt Nam thì Tết vẫn là một phong tục, một mỹ tục ngàn đời mà ông cha ta để lại cho dân tộc, để cho “con rồng cháu tiên” muôn đời sau vẫn tiếp nối những truyền thống văn hóa thuần Việt, đầy ý nghĩa “uống nước cội nguồn”. Tết ở Việt Nam thể hiện tình cảm cộng đồng dân tộc sâu sắc, nối kết giữa các thế hệ, nối kết giữa quá khứ và hiện tại, giàu ý nghĩa nhân văn và văn hóa Việt.

Tết Nguyên Đán ở Việt Nam và Trung Quốc đều có những nét tương đồng giống nhau. Bên cạnh đó là những nét văn hóa riêng nhưng cũng rất phù hợp với thuần phong mỹ tục, hướng đến những điều tốt đẹp nhất của từng đất nước

Tiengtrung.com hy vọng rằng qua bài viết này sẽ giúp bạn có thêm những góc nhìn để thấy được những điểm độc đáo trong Tết của người Việt Nam cũng như người Trung Quốc.